Naast de stikstofcrisis beweegt Nederland nu ook richting een watercrisis. De kwaliteit van het grondwater en oppervlaktewater is zo slecht, dat activiteiten in de landbouw en in de rest van de economie dreigen te worden stilgelegd. Hiermee komen ook de energietransitie en circulaire ambities van de Nederlandse industrie in gevaar.

Monique Harmsen

Bedrijven die hun afvalwater zo goed mogelijk willen zuiveren met indampen of met membranen lopen tegen het feit aan dat dit veel energie kost. Bedrijven die hun energieverbruik flink willen terugbrengen door minder energie te stoppen in indampen, kunnen in plaats daarvan kiezen voor het maken van biogas uit afvalwater via een anaerobe handeling. Deze bedrijven lopen echter vast op emissienormen voor water. Ook bij hergebruik van grondstoffen die niet helemaal schoon zijn, ontstaat een probleem met de emissies naar water.
Er is een spanningsveld tussen de energietransitie, circulariteit en watergunningen die strenger worden, ziet Johan Blom in de praktijk. Blom is consultant en watertechnoloog bij Tauw. Hij houdt zich bezig met industriële lozingen, waterbesparing en watervoorziening. Naast de vraag wat mag of moet op het gebied van vergunningen kijkt hij ook naar wat er kan met de huidige technologie.
Hoe meer je circulair gaat werken, hoe meer dat spanningsveld naar voren komt, stelt Blom ‘We zeggen wel dat we circulair willen werken, maar als je een afvalstof geschikt wil maken voor hergebruik dan loop je aan tegen heel veel wetgeving rond afvalstoffen. Je hebt waterdeskundigheid en veel afstemming met de vergunningverlener nodig. Als de te recyclen stof niet helemaal schoon is, doordat er bijvoorbeeld voedselresten aan plastic verpakkingen zitten, komt het in het water terug. In het geval van voedselresten weten we wel hoe we die moeten wegzuiveren, maar dat geldt niet voor alle stoffen.’ Zo vormen microplastics in het water een nieuwe uitdaging.

Doorbraak

Blom ziet wel dat zodra er een nieuwe ontwikkeling plaatsvindt op het gebied van recyclen, de techniek zoekt naar apparatuur om het water schoon te maken en her te gebruiken. ‘Tegelijkertijd wordt onderzoek gedaan naar methoden om minder water te gebruiken en verontreiniging van het water terug te dringen.’
Deze technologieĂ«n hoeven niet vanaf de bodem te worden opgebouwd. Blom: ‘Veel van de gebruikte methoden kennen we al. Ik doe dit werk sinds 1990 en er zijn altijd ontwikkelingen die aansluiten bij wat op dat moment het probleem is. De technieken zijn wel anders en verder ontwikkeld, maar echte doorbraken die compleet anders zijn dan vijf jaar geleden zijn er bijna niet. Anaerobe zuivering om biogas te maken doen we al lang. Paques heeft dit bijvoorbeeld opgepakt en verder ontwikkeld.
Het is dus niet per se zo dat er nieuwe oplossingen komen door de strengere normen, stelt Blom. ‘Het is eerder meer van hetzelfde. Dat zie je bij PFAS bijvoorbeeld. Vroeger gebruikte je een koolfilter voor zuivering en nu zet je er vier achter elkaar. Alles om deze moeilijk te verwijderen stof te beheersen. Het zijn oude technologieĂ«n die een nieuw probleem moeten oplossen. Het zou mooi zijn als er op dit gebied een doorbraak zou komen.’

Verslechtering

Naast het verwijderen van stoffen uit afvalwater wordt als oplossing nu ook ingezet op het uitbannen van allerlei stoffen aan de voorkant van het productieproces. De regelgeving is immers strenger geworden. Maar de onduidelijkheid over deze regelgeving brengt volgens Blom veel onzekerheid met zich mee en hierdoor dreigt er op watergebied eenzelfde probleem te ontstaan als met de stikstofcrisis.
Op dit moment is de Europese Kaderrichtlijnwater (KRW) van kracht die op nationaal niveau wordt ingevuld. Nederland heeft een aantal doelstellingen vastgelegd om in 2027 de waterkwaliteit te waarborgen. Zoals het er nu uitziet, gaat Nederland de doelstellingen niet halen. Sinds begin 2024 is de Omgevingswet van kracht waarin wordt gesteld dat nieuwe lozingen niet mogen leiden tot een verslechtering ten opzichte van de huidige situatie. Het is echter niet duidelijk wat er precies onder verslechtering wordt verstaan. Blom: ‘Als je “geen verslechtering” heel strak zou opvatten dan is elke uitbreiding van een lozing een probleem als het ontvangende oppervlaktewater niet aan de KRW-doelstellingen voldoet. Het kan gaan om de grote lijnen, maar het kan ook zijn dat de regels heel nauw worden opgevat en Nederland “op slot” gaat voor water.’

[vc_empty_space][vc_column_text]Johan Blom:

Johan Blom: ‘Het zou goed zijn als de rechter zich over kwesties buigt. Dat geeft zekerheid.’

[/vc_column_text][vc_empty_space][vc_row][vc_column][vc_column_text]

Jurisprudentie

Op watergebied is nog niet veel jurisprudentie, stelt Blom. ‘Het zou goed zijn als de rechter zich over kwesties buigt. Dat geeft zekerheid. Bedrijven hebben nu met hetzelfde te maken als waar de boeren mee te maken hebben. Je weet niet waar je in moet investeren.’
Blom adviseert bedrijven die in nieuwe ontwikkelingen willen investeren om eerst goed stil te staan bij de regelgeving waaraan ze moeten voldoen. Niet alleen op het gebied van water, maar ook op het gebied van luchtemissie en andere milieueisen. ‘Als je alle kennis bundelt, weet je of stikstof of water een probleem wordt.’

[/vc_column_text][vc_empty_space][/vc_column][/vc_row][vc_row full_width=”stretch_row” parallax=”content-moving” css=”.vc_custom_1649703092283{padding-top: 20px !important;padding-right: 20px !important;padding-bottom: 20px !important;padding-left: 20px !important;background-color: #f4e5c3 !important;background-position: center !important;background-repeat: no-repeat !important;background-size: contain !important;border-radius: 2px !important;}”][vc_column][vc_column_text]

Filter voor microverontreinigingen

[/vc_column_text][vc_column_text]In een pilotproject bij de waterzuivering in Lelystad is de werking van een nieuw filter onderzocht om microverontreinigingen, zoals medicijnresten en brandvertragers, uit afvalwater te kunnen zuiveren. Dit lukt niet voldoende met de gebruikelijke biologische methode om afvalwater te zuiveren. Uit de proef blijkt dat het filter zeventig procent van de microverontreinigingen uit het rioolwater verwijdert. Bij een volgende test op een andere locatie wordt gekeken of hiermee ook PFAS kan worden verwijderd.
Voor het filter is van maïszetmeel een materiaal gemaakt dat chemische stoffen kan binden, het zogenoemde DexSorb. Het zijn minuscule “cupjes” waaraan microverontreinigingen en PFAS zich hechten. Die worden vervolgens met behulp van een oplosmiddel (alcohol) weer uit de korrels gehaald.
Voor het verwijderen van PFAS wordt ook gekeken naar actieve-koolfilters, dit is de meest betaalbare en gebruikte oplossing, en naar membranen voor omgekeerde osmose. Het water wordt dan met hoge druk door een membraan en filters geperst. Deze manier van water filteren is duurder in aanschaf, maar daar staat tegenover dat het wisselen van filters minder vaak nodig is.
[/vc_column_text][vc_empty_space][vc_column_text]

 

[vc_empty_space][vc_row full_width=”stretch_row” parallax=”content-moving” css=”.vc_custom_1649703092283{padding-top: 20px !important;padding-right: 20px !important;padding-bottom: 20px !important;padding-left: 20px !important;background-color: #f4e5c3 !important;background-position: center !important;background-repeat: no-repeat !important;background-size: contain !important;border-radius: 2px !important;}”][vc_column][vc_column_text]

Sluit de waterkringloop

[/vc_column_text][vc_column_text]Nederland, ooit vrij van waterstress, staat nu voor een nieuwe uitdaging door drogere warme zomers, vooral in het oosten van het land. Om op den duur niet regelmatig zonder proceswater te zitten kunnen bedrijven nu al maatregelen te nemen. Denk aan het verminderen van het watergebruik en het sluiten van de waterketen, waarbij elke druppel telt. Tijdens het congres Watervisie24 op 4 april in Brummen onderzoeken we de mogelijkheden, waarbij we extra aandacht geven aan de papierindustrie in Gelderland. In Het Schaduwministerie van Water debatteren we ook dit jaar weer over wetsvoorstellen voor de politiek.
Meer informatie over Watervisie24 vindt u op www.industrielinqs.nl

[/vc_column_text][vc_empty_space][vc_column_text]Dit artikel is gepubliceerd in Petrochem 2024-01 (27/2/2024)[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]